અસ્તિત્વ શા માટે ચક્રીય હોય છે? શું કર્મનું ચક્ર અવિરત પણે ફર્યા કરે છે? કઈ રીતે માણસનો વ્યક્તિગત ધર્મ તેના કર્મમાં કઈ રીતે ભાગ ભજવે છે? શું વ્યક્તિનો ધર્મ પૂર્વનિર્ધારિત અને બદલી ન શકાય તેવો હોય છે? શું યોગ્ય સાધના વ્યક્તિને પોતાનો ધર્મ શોધવામાં મદદ કરે છે? સદ્‍ગુરુ આ બધા પ્રશ્નોના ઉત્તરો આપવા સહિત બીજું ઘણું બધું કહે છે.

અમરતાની અપેક્ષા સામાન્ય રીતે એક આશીર્વાદ માનવામાં આવે છે પરંતુ શું એવું હોઈ શકે છે કે તે ખરેખર એક શ્રાપ હોય? અને શું કામ કોઈ પણ વ્યક્તિને એ શ્રાપ સાથે જીવવું પડે છે? સદ્‍ગુરુ મહાકાવ્ય મહાભારતના એક પ્રસંગ દ્વારા સમજાવે છે.

જીવનમાં સફળતા કોણ નક્કી કરે છે? શું તેમાં માત્ર ભાગ્ય હોય છે કે તેમાં કૃપાનો હાથ રહેલો હોય છે? ભાગ્ય અને કૃપા વચ્ચે ફરક હોય છે? મહાભારતના કાર્યક્રમમાં એક સહભાગી દ્વારા પૂછાયેલા પ્રશ્ન સદ્‍ગુરુએ આપેલો જવાબ અહીં પ્રસ્તુત છે.

મહાભારત કથાના કાર્યક્રમમાં એક સહભાગીએ સદ્‍ગુરને ક્ષમાશીલતા વિષે પ્રશ્ન પૂછ્યો, જેમાં મહાભારત મહાકાવ્યના એ પ્રસંગનો ઉલ્લેખ છે, જેમાં એક પછી એક પાંડવો જંગલનું ઝેરી પાણી પીધા પછી મૃત્યુ પામે છે અને યક્ષ યુધિષ્ઠિરને તેનું જીવન બચાવવા અને તેના ભાઈઓને પુનર્જીવિત કરવા પ્રશ્નોની હારમાળા સાથે સાચા ઉત્તર આપવાનો પડકાર ફેંકે છે. કોઈ નૈતિકતા કે ફિલસૂફીનો કાંચળી ઉતારીને સદ્‍ગુરુ ક્ષમાને આવશ્યક શરતો સાથે સમજાવે છે.

શું આપણા જીવનની કથા પહેલેથી લખાઈ ચૂકી હોય છે, કે આપણે પોતે એક પછી એક જીવાનના કોરા કાગળ ભરીએ છીએ? નિયતિનો વિચાર બીજું કંઇ નથી પણ માત્ર આપણી પોતાના જીવનની જવાબદારીઓમાંથી મુક્ત થવા માટેનું બહાનું છે કે તે વાસ્તવિક છે? સદ્‍ગુરુ આ છેતરામણા વિષયનો નિખાલસતાપૂર્વક જવાબ આપે છે, જે કદાચ તમને નવાઈ પમાડી શકે.

યુદ્ધ જીતાઈ ગયું છે અને પાંડવો તેમના હકનું રાજ્ય લેવા માટે હસ્તિનાપુર પાછા ફર્યા. નફરતની આગમાં બળી રલેલા ધૃતરાષ્ટ્ર અને ગાંધારી પાંડવોને મારવાની યોજના બનાવે છે - પણ કૃષ્ણ તેને નિષ્ફળ કરે છે.

મહાભારતના આ પ્રશ્નોત્તરી વિભાગમાં, સદ્‍ગુરુ દ્રોણાચાર્ય જે ઘાતકી રીતે એકલવ્યનો અંગૂઠો ગુરુદક્ષિણામાં માંગી લે છે તે અને તેને સર્વશ્રેષ્ઠ ધનુર્ધારી બનતો અટકાવવા પાછળ રહેલા સાચા કારણ પર પ્રકાશ પાડે છે.

પોતાની અંતિમ પળોમાં, ભીષ્મ યુધિષ્ઠિરને રાજા હોવા પાછળ શું લાગે છે તે બાબતમાં માર્ગદર્શન આપે છે તેમજ જીવનની સર્વોત્તમ ભેટ મેળવે છે.

યાદવોની સુખ-સમૃદ્ધિ શરૂઆતમાં ખૂબ વધે છે, પછી તેઓ સ્વચ્છંદી બની જાય છે અને પરિણામ સ્વરૂપ તેમની નિયતિ તેમને અંત તરફ લઈ જાય છે. કૃષ્ણ જોતા રહે છે, જાણે છે કે તેમના જેવા દૈવી જીવને માટે પણ કર્મના નિયમોમાંથી છટકવું શક્ય નથી.

ધૃતરાષ્ટ્ર અને ગાંધારી વાનપ્રસ્થ સ્વીકારે છે, જ્યાં સમય જતા કુરુવંશની એક પેઢીના આ છેલ્લા સભ્યો ભયાનક મૃત્યુ પામે છે. અહીં યુધિષ્ઠિર રાજા બને છે અને ૩૬ વર્ષ રાજ કરી રાજ્યને ઘણું સમૃદ્ધ બનાવે છે.

અશ્વત્થામાએ બ્રહ્માસ્ત્ર છોડ્યું અમે કૃષ્ણએ તેની એક નવજાત પર થનારી અસરને રોકવા વચ્ચે પડવું પડ્યું. વાંચો આ કૃત્યએ કઈ રીતે કૃષ્ણને હંમેશ માટે બદલી નાખ્યા.

સદ્‍ગુરુ મહાભારતના દૃષ્ટાંતો આપીને માણસ જીવનમાં સફળ થવા માટે જે પ્રયાસો કરે છે તેમાં કૌશલ્ય, કૃપા અને નસીબની ભૂમિકા અને તેમના મહત્ત્વની વિસ્તૃત છણાવટ કરે છે.

મહાભારત કથાના આ પ્રહનોત્તરી કાર્યક્રમમાં સદ્‍ગુરુ પ્રાચીનકાળમાં કરવામાં આવતા યજ્ઞો અને તેનાથી પ્રાપ્ત થતી માનવ સુખાકારી વિશે સમજાવે છે. તેઓ યજ્ઞો કયા સ્વરૂપો લઈ શકે તેની આશ્ચર્યજનક વિવિધતા દર્શાવે છે અને આજના અનુસંધાનમાં સૌથી યોગ્ય શું હોઈ શકે તેના વિષે વાત કરે છે.

સદ્‍ગુરુ પરંપરાગત જાતિ પ્રથા જાતિઅનુસાર ધર્મ અંગેનો પ્રશ્ન અને આધુનિક સમાજમાં પ્રવર્તતી વર્ગ વ્યવસ્થા પાછળ રહેલા તર્ક પર પ્રકાશ પાડે છે.

શું ધર્મ સત્યનો પર્યાયવાચી શબ્દ છે? શું ધર્મ માણસ માટે અંતિમ કાયદો હોય છે કે તે પરિસ્થિતિ પ્રમાણે બદલાઈ શકે છે? અને શું તેમાં સમાવિષ્ટતાનું પરિબળ હોવું જોઈએ? સદ્‍ગુરુ સામાન્ય રીતે ખોટું અર્થઘટન પામેલા મહાભારતના ચાવીરૂપ વિષય અંગે ગહન દૃષ્ટિકોણ પ્રસ્તુત કરે છે.