જીવનમાં સફળતા કોણ નક્કી કરે છે? શું તેમાં માત્ર ભાગ્ય હોય છે કે તેમાં કૃપાનો હાથ રહેલો હોય છે? ભાગ્ય અને કૃપા વચ્ચે ફરક હોય છે? મહાભારતના કાર્યક્રમમાં એક સહભાગી દ્વારા પૂછાયેલા પ્રશ્ન સદ્‍ગુરુએ આપેલો જવાબ અહીં પ્રસ્તુત છે.

મહાભારત કથાના કાર્યક્રમમાં એક સહભાગીએ સદ્‍ગુરને ક્ષમાશીલતા વિષે પ્રશ્ન પૂછ્યો, જેમાં મહાભારત મહાકાવ્યના એ પ્રસંગનો ઉલ્લેખ છે, જેમાં એક પછી એક પાંડવો જંગલનું ઝેરી પાણી પીધા પછી મૃત્યુ પામે છે અને યક્ષ યુધિષ્ઠિરને તેનું જીવન બચાવવા અને તેના ભાઈઓને પુનર્જીવિત કરવા પ્રશ્નોની હારમાળા સાથે સાચા ઉત્તર આપવાનો પડકાર ફેંકે છે. કોઈ નૈતિકતા કે ફિલસૂફીનો કાંચળી ઉતારીને સદ્‍ગુરુ ક્ષમાને આવશ્યક શરતો સાથે સમજાવે છે.

સદ્‍ગુરુ પારંપરિક રીતે અમુક પ્રકારે પાણીનો સંગ્રહ કરવાનું મહત્ત્વ દર્શાવે છે અને વર્ણવે છે કે, પાણી કઈ રીતે પીવું જોઈએ કે જેથી તે આપણા માટે સૌથી વધુ લાભદાયક થાય.

શું આપણા જીવનની કથા પહેલેથી લખાઈ ચૂકી હોય છે, કે આપણે પોતે એક પછી એક જીવાનના કોરા કાગળ ભરીએ છીએ? નિયતિનો વિચાર બીજું કંઇ નથી પણ માત્ર આપણી પોતાના જીવનની જવાબદારીઓમાંથી મુક્ત થવા માટેનું બહાનું છે કે તે વાસ્તવિક છે? સદ્‍ગુરુ આ છેતરામણા વિષયનો નિખાલસતાપૂર્વક જવાબ આપે છે, જે કદાચ તમને નવાઈ પમાડી શકે.

દિવાળીને નવી રીતે જુઓ. સદ્‍ગુરુ વિશ્વના સૌથી ઉત્કૃષ્ટ તહેવારોમાંના એકનું આધ્યાત્મિક મહત્વ દર્શાવે છે.

યુદ્ધ જીતાઈ ગયું છે અને પાંડવો તેમના હકનું રાજ્ય લેવા માટે હસ્તિનાપુર પાછા ફર્યા. નફરતની આગમાં બળી રલેલા ધૃતરાષ્ટ્ર અને ગાંધારી પાંડવોને મારવાની યોજના બનાવે છે - પણ કૃષ્ણ તેને નિષ્ફળ કરે છે.

સદ્‍ગુરુ વર્ણવે છે કે, કઈ રીતે સ્ત્રી પ્રકૃતિની પૂજા આજે મોટેભાગે અદૃષ્ય થઈ ગઈ છે પરંતુ તે સાથે જ જણાવે છે કે, ભારતમાં હજુ પણ અનેક શક્તિશાળી, જટિલ રીતે પ્રાણ પ્રતિષ્ઠિત સ્થાનો છે.

સદ્‍ગુરુ મહાલયા અમાવસ્યા અથવા પિતૃપક્ષનું મહત્ત્વ સમજાવે છે અને કહે છે કે, શા માટે આપણા પૂર્વજોનું શ્રાદ્ધ કરવાની પરંપરા કઈ રીતે અર્થપૂર્ણ છે?

મહાભારતના આ પ્રશ્નોત્તરી વિભાગમાં, સદ્‍ગુરુ દ્રોણાચાર્ય જે ઘાતકી રીતે એકલવ્યનો અંગૂઠો ગુરુદક્ષિણામાં માંગી લે છે તે અને તેને સર્વશ્રેષ્ઠ ધનુર્ધારી બનતો અટકાવવા પાછળ રહેલા સાચા કારણ પર પ્રકાશ પાડે છે.

પોતાની અંતિમ પળોમાં, ભીષ્મ યુધિષ્ઠિરને રાજા હોવા પાછળ શું લાગે છે તે બાબતમાં માર્ગદર્શન આપે છે તેમજ જીવનની સર્વોત્તમ ભેટ મેળવે છે.

યાદવોની સુખ-સમૃદ્ધિ શરૂઆતમાં ખૂબ વધે છે, પછી તેઓ સ્વચ્છંદી બની જાય છે અને પરિણામ સ્વરૂપ તેમની નિયતિ તેમને અંત તરફ લઈ જાય છે. કૃષ્ણ જોતા રહે છે, જાણે છે કે તેમના જેવા દૈવી જીવને માટે પણ કર્મના નિયમોમાંથી છટકવું શક્ય નથી.

ધૃતરાષ્ટ્ર અને ગાંધારી વાનપ્રસ્થ સ્વીકારે છે, જ્યાં સમય જતા કુરુવંશની એક પેઢીના આ છેલ્લા સભ્યો ભયાનક મૃત્યુ પામે છે. અહીં યુધિષ્ઠિર રાજા બને છે અને ૩૬ વર્ષ રાજ કરી રાજ્યને ઘણું સમૃદ્ધ બનાવે છે.

અશ્વત્થામાએ બ્રહ્માસ્ત્ર છોડ્યું અમે કૃષ્ણએ તેની એક નવજાત પર થનારી અસરને રોકવા વચ્ચે પડવું પડ્યું. વાંચો આ કૃત્યએ કઈ રીતે કૃષ્ણને હંમેશ માટે બદલી નાખ્યા.

સદ્‍ગુરુ મહાભારતના દૃષ્ટાંતો આપીને માણસ જીવનમાં સફળ થવા માટે જે પ્રયાસો કરે છે તેમાં કૌશલ્ય, કૃપા અને નસીબની ભૂમિકા અને તેમના મહત્ત્વની વિસ્તૃત છણાવટ કરે છે.

મહાભારત કથાના આ પ્રહનોત્તરી કાર્યક્રમમાં સદ્‍ગુરુ પ્રાચીનકાળમાં કરવામાં આવતા યજ્ઞો અને તેનાથી પ્રાપ્ત થતી માનવ સુખાકારી વિશે સમજાવે છે. તેઓ યજ્ઞો કયા સ્વરૂપો લઈ શકે તેની આશ્ચર્યજનક વિવિધતા દર્શાવે છે અને આજના અનુસંધાનમાં સૌથી યોગ્ય શું હોઈ શકે તેના વિષે વાત કરે છે.