शिव तांडव स्तोत्र

शिव तांडव स्तोत्र गीत आणि अर्थ

जटाटवीगलज्जलप्रवाहपावितस्थले
गलेऽवलम्ब्य लम्बितां भुजङ्गतुङ्गमालिकाम् ।
डमड्डमड्डमड्डमन्निनादवड्डमर्वयं
चकार चण्डताण्डवं तनोतु नः शिवः शिवम् ॥१॥

जटांमधून वाहणाऱ्या पाण्याने ज्याचा कंठ प्राणप्रतिष्ठित झाला आहे,
आणि त्याच्या गळ्यात नागसर्प आहे जो एका फुलांच्या माळेसारखा सुशोभित आहे,
आणि डमरू मधून डम डम डम असा ध्वनी येत आहे,
शिव शंकराने मंगल तांडव केले आहे, तो आपल्या सर्वांना सुख समृद्धी देवो.

जटाकटाहसम्भ्रमभ्रमन्निलिम्पनिर्झरी_
विलोलवीचिवल्लरीविराजमानमूर्धनि ।
धगद्धगद्धगज्जलल्ललाटपट्टपावके
किशोरचन्द्रशेखरे रतिः प्रतिक्षणं मम ॥२॥

शिवशंकर मला अत्यंत प्रिय आहे, ज्याचे शिर गंगा नदीच्या वाहणाऱ्या लाटांनी सुशोभित आहे. जी त्याच्या केसांच्या जटांमधून वाहत आहे.
ज्याच्या कपाळावर तेजस्वी अग्नी प्रज्वलित आहे,
आणि ज्याने त्याच्या डोक्यावर अर्ध चंद्र एका अलंकाराप्रमाणे धारण केला आहे.

धराधरेन्द्रनन्दिनीविलासबन्धुबन्धुर
स्फुरद्दिगन्तसन्ततिप्रमोदमानमानसे ।
कृपाकटाक्षधोरणीनिरुद्धदुर्धरापदि
क्वचिद्दिगम्बरे मनो विनोदमेतु वस्तुनि ॥३॥

माझे मन भगवान शिवशंकरामध्ये आनंद शोधू दे,
या अद्भुत ब्रम्हांडातील सर्व जीव ज्याच्या मनात वास करतात.
ज्याची अर्धांगिनी पर्वतराजाची कन्या पार्वती आहे.
जो आपल्या कारुण्यभाव दृष्टीने असाधारण संकटाचे नियंत्रण करतो, जो सर्वत्र व्यापून आहे.
ज्याने स्वर्गच वस्त्राप्रमाणे धारण केले आहे.

जटाभुजङ्गपिङ्गलस्फुरत्फणामणिप्रभा
कदम्बकुङ्कुमद्रवप्रलिप्तदिग्वधूमुखे ।
मदान्धसिन्धुरस्फुरत्त्वगुत्तरीयमेदुरे
मनो विनोदमद्‍भुतं बिभर्तु भूतभर्तरि ॥४॥

भगवान शिवशंकरामध्ये मला अद्भुत सुख लाभो, जो सर्व जीवांचा हितरक्षक आहे,
लाल फणाधारी रेंगाळणारा नाग ज्यावरचा मणी चमकत आहे,
चहूदिशा देवींच्या सुंदर चेहेऱ्यांवर विविध रंग पसरवत आहे.
जो विशाल मदमस्त हत्तीच्या कातडीपासून बनवलेल्या शालिने झाकला गेला आहे.

सहस्रलोचनप्रभृत्यशेषलेखशेखर
प्रसूनधूलिधोरणी विधूसराङ्घ्रिपीठभूः |
भुजङ्गराजमालया निबद्धजाटजूटक
श्रियै चिराय जायतां चकोरबन्धुशेखरः ||५||

शिव भगवंत आपल्याला सुख समृद्धी देवो,
ज्याने चंद्रालाच मुकुट म्हणून धारण केले आहे,
ज्याचे केस लाल नागाच्या माळेने बांधले आहेत.
ज्याची पाऊले फुलांच्या धुळीने गडद रंगांची झाली आहेत,
जी फुले इंद्र, विष्णू आणि इतर देवतांच्या शिरावरून पडली आहेत.

ललाटचत्वरज्वलद्धनञ्जयस्फुलिङ्गभा
निपीतपञ्चसायकं नमन्निलिम्पनायकम् |
सुधामयूखलेखया विराजमानशेखरं
महाकपालिसम्पदेशिरोजटालमस्तु नः ||६||

शिवाच्या गुंतलेल्या जटांमधून आपल्याला सिद्धींची समृद्धी प्राप्त होवो.
ज्याने कामदेवाला आपल्या मस्तकावर जळणाऱ्या अग्नीच्या ठिणगीने भस्म केले आहे
जो देवलोकांच्या सर्व स्वामींचा पूजनीय आहे,
जो अर्ध चंद्राने सुशोभित आहे.

करालभालपट्टिकाधगद्‍धगद्‍धगज्ज्वलद्_
धनञ्जयाहुतीकृतप्रचण्डपञ्चसायके ।
धराधरेन्द्रनन्दिनीकुचाग्रचित्रपत्रक
प्रकल्पनैकशिल्पिनि त्रिलोचने रतिर्मम ॥७॥

माझी आवड शिव भगवंताप्रती आहे, ज्याला तीन नेत्र आहेत,
ज्याने शक्तिशाली प्रेमाच्या देवतेला अग्नीला अर्पण केले,
ज्याचे कपाळ धगद धगद या ध्वनी ने प्रज्वलित आहे.
तो एकमेव कलाकार आहे जो पर्वतराजाच्या कन्या पार्वतीच्या स्तनाच्या टोकावर सजावट
रेखाटण्यास निपुण आहे.

नवीनमेघमण्डली निरुद्‍धदुर्धरस्फुरत्_
कुहूनिशीथिनीतमः प्रबन्धबद्धकन्धरः ।
निलिम्पनिर्झरीधरस्तनोतु कृत्तिसिन्धुरः
कलानिधानबन्धुरः श्रियं जगद्धुरंधरः ॥८॥

शिव भगवान आपल्याला समृद्धी प्रदान करो,
जो सर्व संसाराचा भार वाहतो,
जो चंद्रामुळे मोहक दिसतो,
ज्याच्याकडे अलौकिक गंगा नदी आहे,
ज्याचा कंठ ढगांनी आच्छादित अमावास्येच्या रात्रीप्रमाणे गडद आहे.

प्रफुल्लनीलपङ्कजप्रपञ्चकालिमप्रभा_
वलम्बिकण्ठकन्दलीरुचिप्रबद्धकन्धरम् ।
स्मरच्छिदं पुरच्छिदं भवच्छिदं मखच्छिदं
गजच्छिदान्धकच्छिदं तमन्तकच्छिदं भजे ॥९॥

मी भगवान शिवाची प्रार्थना करतो, ज्याचा कंठ मंदिरांच्या चकाकीने बद्ध आहे,
पूर्ण उमलेल्या निळ्या कमळांच्या तेजाने लटकत असलेला,
जे विश्वाच्या गडदपणासारखे दिसते.
ज्याने मन्मथाचा वध केला आहे, ज्याने त्रिपुर नष्ट केले आहे.
ज्याने संसाराची बंधने नष्ट केली आहेत, ज्याने त्यागाचा नाश केला आहे.
ज्याने अंधक राक्षसाचा वध केला आहे, ज्याने हत्तींचा नाश केला आहे.
ज्याने मृत्युच्या देवाला, यमाला पराजित केले आहे.

अखर्वसर्वमङ्गलाकलाकदम्बमञ्जरी_
रसप्रवाहमाधुरीविजृम्भणामधुव्रतम् ।
स्मरान्तकं पुरान्तकं भवान्तकं मखान्तकं
गजान्तकान्धकान्तकं तमन्तकान्तकं भजे ॥१०॥

मी भगवान शिवाची प्रार्थना करतो, ज्याच्याभोवती पवित्र कदंब फुलांच्या सुंदर गुच्छातून
येणाऱ्या मधाच्या मधुर सुगंधामुळे मधमाश्या फिरत आहेत.
ज्याने मन्मथाचा वध केला आहे, ज्याने त्रिपुर नष्ट केले आहे.
ज्याने संसाराची बंधने नष्ट केली आहेत, ज्याने त्यागाचा नाश केला आहे.
ज्याने अंधक राक्षसाचा वध केला आहे, ज्याने हत्तींचा नाश केला आहे.
ज्याने मृत्युच्या देवाला, यमाला पराजित केले आहे.

जयत्वदभ्रविभ्रमभ्रमद्‍भुजङ्गमश्वसद्_
विनिर्गमत्क्रमस्फुरत्करालभालहव्यवाट् ।
धिमिद्धिमिद्धिमिध्वनन्मृदङ्गतुङ्गमङ्गल_
ध्वनिक्रमप्रवर्तितप्रचण्डताण्डवः शिवः ॥११॥

शिव, ज्याचे तांडव नृत्य
ढोलच्या कर्कश्य ध्वनी ढिमिड ढिमिडच्या श्रुंखलेशी सुसंगत आहे.
ज्याच्या महान शिरावर अग्नी आहे, जो नागाच्या श्वासोच्छवासामुळे आहे,
जो अद्भुत आकाशात गोल गोल घुमत आहे.

स्पृषद्विचित्रतल्पयोर्भुजङ्गमौक्तिकस्रजोर्_
गरिष्ठरत्नलोष्ठयोः सुहृद्विपक्षपक्षयोः ।
तृणारविन्दचक्षुषोः प्रजामहीमहेन्द्रयोः
समप्रवृत्तिकः कदा सदाशिवं भजाम्यहम् ॥१२॥

मी भगवान सदाशिवाची पूजा करण्यास कधी सक्षम होईन, शाश्वत पवित्र देव,
ज्याची राजा असो की प्रजा सर्वांप्रती समदृष्टि आहे,
गवताच्या पातीप्रती, कमळाच्या फुलाप्रती, मित्र आणि शत्रू प्रती,
सर्वाधिक मौल्यवान रत्न आणि धुळीच्या ढीगाप्रति,
सापाप्रती किंवा हाराप्रती आणि विश्वातील वेगवेगळ्या स्वरुपांप्रती?

कदा निलिम्पनिर्झरीनिकुञ्जकोटरे वसन्
विमुक्तदुर्मतिः सदा शिरस्थमञ्जलिं वहन् ।
विमुक्तलोललोचनो ललामभाललग्नकः
शिवेति मन्त्रमुच्चरन्कदा सुखी भवाम्यहम् ॥१३॥

पवित्र गंगा नदीच्या जवळ गुफेत राहून,
माझे हात नेहमीच शिरावर जोडलेले ठेवून,
माझ्या दूषित विचारांना धुवून,
महान शीर आणि जिवंत नेत्र असलेल्या भगवंतास समर्पित
शिवाचा मंत्र उच्चारून मी सुखी कधी होऊ शकेन?

इदम् हि नित्यमेवमुक्तमुत्तमोत्तमं स्तवं
पठन्स्मरन्ब्रुवन्नरो विशुद्धिमेतिसंततम् ।
हरे गुरौ सुभक्तिमाशु याति नान्यथा गतिं
विमोहनं हि देहिनां सुशङ्करस्य चिन्तनम् ॥१४॥

जो या स्तोत्राचे पठण करतो, स्मरण करतो किंवा श्रवण करतो,
तो सदैव शुद्ध होतो आणि महान गुरू शिवाची भक्ती प्राप्त करतो.
या भक्तीसाठी दुसरा कोणता मार्ग किंवा उपाय नाही.
फक्त शिवाचे विचारच सगळे भ्रम दूर करतो.

शिव तांडव स्तोत्राचे मूळ

णि इतर मुखांच्या तुलनेत तिथे जाण्याचा मार्ग दुर्गम आहे, आणि काही विशिष्ट लोकच तिथे जातात.सद्गुरू:रावण महादेवाचा एक महान भक्त होता आणि त्यांच्याबद्दल अनेक गोष्टी आहेत. एक भक्त महान भक्त होता कामा नये, पण तो एक महान भक्त होता. तो कैलाशला आला दक्षिणेहून – तुम्ही जरा कल्पना करून पाहा – आणि शिव स्तुती गाऊ लागला. त्याच्याकडे एक ढोल होता ज्याच्या तालावर त्याने १००८ छंदांची रचना केली, ज्याला शिव तांडव स्तोत्र म्हणतात.
ते संगीत ऐकून शिव खूप खुश आणि मोहित झाला. जसजसे तो गात होता, हळूहळू तो कैलाश पर्वताच्या दक्षिण मुखाकडून चढू लागला. जेव्हा रावण पर्वताच्या शिखराजवळ पोहोचला आणि शिव त्याच्या संगीतात मंत्रमुग्ध होता, पार्वतीने पाहिले हा माणूस वर चढून येत आहे.

शिखरावर फक्त दोन लोकांसाठी जागा आहे! म्हणून पार्वतीने शिवाला संगीताच्या धुंदीतून बाहेर आणण्याचा प्रयत्न केला. ती म्हणाली, “हा माणूस सरळ वर येत आहे.” पण शिव त्या संगीतात आणि कवितेत तल्लीन होता. मग शेवटी पार्वतीने त्याला त्या मोहिनीतून बाहेर काढले, आणि रावण शिखरावर पोहोचला. शिवाने फक्त त्याच्या पायाने रावणाला धक्का दिला. रावण घसरत कैलाशाच्या दक्षिण मुखावरून खाली पडला.

असं सांगतात की, रावणाचा ढोल त्याच्या मागे घसरत खाली आला आणि त्यामुळे कैलाश पर्वतावर वर पासून खालपर्यंत एक चीर पडली आहे. जर तुम्ही दक्षिण मुख पाहिले, तर तुम्हाला तिथे एक पाचर सारखी चीर मध्यातून सरळ खाली जाताना दिसेल.

कैलाशाचे वेगवेगळ्या मुखांमध्ये भेदभाव करणे थोडेसे अयोग्य आहे. पण दक्षिण मुख आम्हाला अधिक प्रिय आहे कारण अगस्त्य मुनी इथेच विलीन झाले. आम्हाला दक्षिण मुख आवडते आणि ते मला सर्वात सुंदर मुख वाटते. हा केवळ दक्षिण भारतीय पूर्वग्रह आहे! ते नक्कीच सर्वाधिक श्वेत मुख आहे कारण तिथे खूप बर्फ आहे.

अनेक प्रकारे ते सर्वात जास्त प्रखर मुख आहे, पण खूप कमी लोक दक्षिण मुखापर्यंत पोहोचू शकतात. तिथे पोहोचणे फार अवघड आहे आ