ઉપયોગો

મધના આરોગ્ય લાભો

#૧. મધ તમારા લોહી માટે સારું છે

તમે તેને કેવી રીતે ઉપયોગમાં લો છો તેના આધારે મધ શરીરને અલગ અલગ રીતે પ્રભાવિત કરે છે. જો હુફાળું  પાણી અને મધનું મિશ્રણ કરવામાં આવે અને પીવામાં આવે તો તે લોહીમાં લાલ રક્તકણ (આરબીસી)ની ગણતરી પર ફાયદાકારક અસર કરે છે. આરબીસી મુખ્યત્વે રક્તમાં ઓક્સિજનને શરીરના વિવિધ ભાગોમાં લઈ જવા માટે જવાબદાર છે. મધના ગરમ પાણીના મિશ્રણથી લોહીના હેમોગ્લોબિનનું પ્રમાણ વધે છે જે ઓછા લોહીવાળાની સ્થિતિનું ધ્યાન રાખે છે. આયર્નની ઉણપનો એનેમિયા એક એવી સ્થિતિ છે કે જ્યારે લોહીનો આહાર અથવા શોષણ અપૂર્ણ છે અને એટલે રક્તની ઓક્સિજનની ક્ષમતાને સમાધાન કરવામાં આવે છે. ઘટાડેલી ઓક્સિજન વહન ક્ષમતા થાક, શ્વસન અને ક્યારેક ડિપ્રેશન અને અન્ય સમસ્યાઓ તરફ દોરી જાય છે. મધ લોહીની ઓક્સિજન વહન ક્ષમતા નિર્માણ કરીને આ મુદ્દાઓને અવગણી શકે છે.

 રક્તમાં ઓક્સિજનનું સ્તર નિર્માણ કરવું અત્યંત અગત્યનું છે કારણકે શરીર કેવી રીતે તંદુરસ્ત છે અને તે કેવી રીતે સરળતાથી તેનું પુન:સજીવન કરે છે તે રક્તમાં ઓક્સિજનના સ્તર પર આધાર રાખે છે. પ્રારંભિક સંશોધનોએ હાઇપરટેન્શન અથવા હાઇ બ્લડ પ્રેશર પર મધની   હકારાત્મક અસર દર્શાવી છે. પરંપરાગત રીતે હાઇપોટેન્શન અથવા લોહીના નીચા દબાણની અસરોને ઘટાડવા મધ પણ ઉપયોગમાં લેવામાં આવે છે.

કેટલાક પ્રારંભિક પુરાવા છે કે મધ કિમોચીકીત્સાના દર્દીઓમાં શ્વેત રક્ત કોશિકા (ડબલ્યુબીસી)નું પ્રમાણ ઘટાડી શકે છે. નાના પાયાના પ્રયોગમાં, ડબ્લ્યુબીસીની ઓછી ગણતરીના જોખમે દર્દીઓના ૪૦% દર્દીઓ કિમોચિકિત્સા દરમિયાન દરરોજ ઉપ્ચારાત્મક મધની બે ચમચી પી ગયા પછી સમસ્યાની પુનરાવૃતિ ધરાવતા ન હતા.

#૨. મધ ખાંડ કરતાં વધુ સલામત છે

શરીર પર સફેદ ખાંડની નકારાત્મક અસરો વિષે ઘણું કહેવામા આવ્યું છે. મધ એક મોટી અવેજી છે જે મીઠાશ તરીકે પણ ઉપયોગમાં લેવા માટે સલામત છે. જોકે મધમાં રાસાયણિક મેકઅપમાં સાદી સાકરનો સમાવેશ થાય છે, તે સફેદ ખાંડથી અત્યંત અલગ છે તેમાં ૩૦% ગ્લુકોઝ અને ૪૦% ફ્રૂક્ટોઝ 

મોનોસેકરાઈડ અથવા સાદી સાકર-૨૦% અન્ય જટિલ સાકર સાથે સમાવેશ થાય છે. મધમાં ડેક્સટ્રીન, સ્ટાર્ચી ફાઇબરનો પણ સમાવેશ થાય છે. આ સંયોજન લોહીમાં સાકરના સ્તરને નિયંત્રિત કરવા માટે શરીરને મદદ કરે છે.

#૩. મધ યોગ તાલીમાર્થીઓ માટે સારું છે

યોગની તાલીમ લે છે તેઓ માટે મધનો વપરાશ રક્ત રસાયણશાસ્ત્રમાં સંતુલન લાવે છે અને ખાસ ભલામણ કરે છે. મધના નિયમિત વપરાશથી સિસ્ટમ વધુ ગતિશીલ બને છે. તાલીમની શરૂઆત કરતાં પહેલા સવારમાં  હુંફાળા પાણી સાથે થોડુક મધ લઈને સિસ્ટમ શરૂ કરી શકે છે.

#૪. મધ એંટિબેક્ટેરિયલ અને એંટિસેપ્ટિક છે

મધના વપરાશમાં વધારો આગળ લઈ જવા એ લાભદાયક  એંટિઓક્સિડેંટ પ્રતિનિધિ છે, એંટિબોડીઝને ઉત્તેજિત કરે છે અને હાનિકારક માઈક્રોબિયલ પ્રવૃત્તિઓનો સામનો કરે છે. કેટલાક અભ્યાસોએ પણ ઘા સારવારમાં મધ તરફ ધ્યાન આપ્યું છે. એક અભ્યાસ પ્રમાણે ઉપચારાત્મક મધનું શુદ્ધિકરણ કરવામાં આવ્યું હતું જેણે અભ્યાસમાં ભાગ લેનારાઓના ઘામાં બેક્ટેરિયાની તમામ જાતોનો નાશ કર્યો હતો. એક અન્ય અભ્યાસમાં ૫૯ દર્દીઓ માટે ઘાવ અને પગના  અલ્સરનો અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો હતો જેમાથી ૮૦% પરંપરાગત ઉપચાર માટે પ્રતિક્રિયા આપી ન હતી, કાચા મધ સાથે. એક દર્દી સિવાય, બીજા બધાના ઘામાં સુધારો જોવા મળ્યો. વધારામાં, ચેપગ્રસ્ત જખમો પર મધ લગાવ્વાના એક સપ્તાહની અંદર જંતુરહિત બન્યા હતા.

પરંપરાગત દવાઓમાં, મધના સ્વાસ્થ્યના લાભોમાંનો એક લાભ શ્વસન ચેપના ઉપચારનો સમાવેશ થાય છે. મધના દૈનિક વપરાશનો ઉપયોગ અતિશય શ્લેષ્મ અને અસ્થમા જેવી સમસ્યાઓથી મુક્ત થવા માટે થાય છે.

ક્લિનિકલ સંશોધનમાં એવું પણ દર્શાવવામાં આવ્યું છે કે મેડિકલ ગ્રેડ મધ એશેટીશિયા કોલી અને સેલ્મોનેલ્લા જેવા ખોરાકથી જન્મેલી બીમારીના રોગોને નાશ કરી શકે છે. મધે બેકટેરિયલ સ્ટ્રેંસ સામે લડવાનું વચન પણ બતાવ્યુ છે, જેણે એંટિબાયોટિક્સ સામે પ્રતિકાર કરવામાં વૃદ્ધી કરી છે. સંશોધન દર્શાવે છે કે મધ મેથીસિલીન-પ્રતિરોધક સ્ટેફાયલોકોકસ એરિયસ અને સ્યુડોમોનાસ એરુગીનોસા સામે અસરકારક છે. મધ ઘણા સ્તરો પર ચેપનો સામનો કરે છે જેનાથી જીવાણુઓને તેના માટે પ્રતિકાર વિકસાવવો મુશ્કેલ બને છે. તેનાથી વિપરીત એંટિબાયોટીક્સ, સામાન્ય રીતે બેક્ટેરિયાને લક્ષિત કરે છે જ્યારે તે વધતાં જાય છે અને તેમને પ્રતિકાર વિકસિત કરવાની તક આપે છે. એવું જોવામાં આવે છે કે મધ, જેને ક્વોરમ સેન્સિંગ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે અને જે બેક્ટેરિયાના રોગ પેદા કરે છે તેને વિક્ષેપ કરે છે અને એંટિબાયોટિક્સને પ્રભાવિત કરવાની મંજૂરી આપે છે.

#૫. મધ એક ઉર્જા ખોરાક છે

પારંપારિક દવામાં મધના મહત્વના ઉપયોગોમાંની એક તાત્કાલિક ઉર્જા વધારનારની છે. ઉપર સુચવ્યા મુજબ, મધમાં વિવિધ પ્રકારના ખાંડના પરમાણુઓ, ખાસ કરીને ગ્લુકોઝ અને ફ્રૂક્ટોઝનો સમાવેશ થાય છે. જો કે, સફેદ ખાંડની વિપરીત, જ્યાં ફ્રૂક્ટોઝ અને ગ્લુકોઝને સુક્રોઝ તરીકે જોડવામાં આવે છે અને પાચન પ્રક્રિયામાં વધારાના પગલાની જરૂર પડે છે, મધમાં, આ બે સાકર અલગ છે. આમ ગ્લુકોઝ ત્વરિત ઉર્જા સ્ત્રોત તરીકે કાર્ય કરે છે.

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ નેશનલ હની બોર્ડ, મધના વપરાશની ભલામણ કરે છે કારણ કે તેમાં ઘણી માત્રમાં વિટામિન અને ખનિજોનો સમાવેશ થાય છે. આમાંની એક યાદી છે : નિઆસીન, રીબોફ્લેવિન, પેંટોથેનીક એસિડ, કેલ્શિયમ, કોપર, આયર્ન, મેગ્નેશિયમ, મેંગેનીઝ, ફૉસ્ફરસ, પોટેશિયમ અને જસત.

#૬. મધ પાચનમાં મદદ કરે છે

મધ કબજિયાત, પેટનું ફૂલવું અને ગેસ ઘટાડવામાં મદદ કરે છે અને તે હળવા ઝાડા કરાવતું હોવાથી તેનો આભાર. મધ પ્રોબાયોટિક અથવા “મૈત્રીપૂર્ણ” બેક્ટેરિયા જેવી કે બિફિડો બેક્ટેરિયા અને લેકટોબેસીલી છે, જે પાચનમાં સહાય કરે છે, રોગપ્રતિકારક તંત્રના સ્વાસ્થ્યને પ્રોત્સાહન આપે છે અને એલર્જી ઘટાડે છે. ટેબલ શુગરના સ્થાને મધનો ઉપયોગ કરીને ફંગી દ્વારા ઉત્પાદિત થયેલા માઇકોટોક્સીન્સના આંતરડામાં ઝેરી અસરો ઘટાડવામાં આવી છે.

#૭. મધ ત્વચા અને ખોપરી ઉપરની ચામડીના ચેપનો સામનો કરે છે

ત્વચા અને ખોપરી ઉપરની ચામડી પર મધના ઘણા સ્વાસ્થ્ય લાભો પણ છે. સેબોર્ર્હેઈક ડરમાટિટિસ અને ખોડાના ઉપચાર પર મધના પ્રભાવને જોતાં ૩૦ દર્દીઓ સાથે નાના પાયે અભ્યાસમાં ભાગ લેનારાઓએ તેમના સમસ્યાવાળા વિસ્તારોમાં ધીમે ધીમે ૨-૩મિનિટ માટે દર એકાંતરે ક્રૂડ મધને હળવેથી ઘસવું. હુંફાળા પાણીથી ધોયા પહેલા મધને ત્રણ કલાક માટે છોડી દેવામાં આવ્યું હતું. બધા દર્દીઓએ સારવારમાં સુધારો બતાવ્યો. ખંજવાળને રાહત મળી હતી અને એક અઠવાડિયામાં ભીંગડા અદ્રશ્ય થયા, જ્યારે જખમ બે અઠવાડિયામાં અદ્રશ્ય થઇ ગયા. દર્દીઓના વાળના નુકસાનની પરિસ્થિતી પણ સુધરી. વધારામાં, જે દર્દીઓએ અઠવાડીયામાં એક વાર મધ લગાવીને છ મહિના સુધી સારવાર ચાલુ રાખી હતી તેઓ ફરી રિલેપ્સથી પીડાતા નહોતા.

#૮. મધ બાળકોને સારી ઊંઘમાં મદદ કરે છે

કેટલાક અભ્યાસોના પ્રારંભિક પરિણામો દર્શાવે છે કે મધ બાળકોમાં ઊંઘની ગુણવત્તાને સુધારી શકે છે. માતા-પિતાના મંતવ્યોના આધારે, અભ્યાસોએ તારણ કાઢ્યું હતું કે રાત્રી દરમિયાન મધ લેવાથી બાળકોમાં  કફમાં ઘટાડો થયો હતો અને તેમને  સારી રીતે ઊંઘમાં મદદ થઈ હતી.

નોંધ કરવાના મુદ્દાઓ

મધ, જે રંગમાં વધારે ઘાટું હોય છે તે વધુ એંટિઓક્સિડેંટ વાળુ માનવામાં આવે છે. મધ સડતું નથી અને જ્યારે યોગ્ય રીતે સીલ કરવામાં આવે તો તે લાંબા સમય સુધી સાચવી શકાય છે. હકીકતમાં, પુરાતત્વશાસ્ત્રીઓએ ઈજિપ્તના પ્રાચીન થિબિસ શહેરમાં અને ટૂટનખામેનની કબરમાં અને ફારોની કબરોમાં મધના સીલબંધ જાર શોધ્યા છે. પુરાતત્વશાસ્ત્રીઓએ તે બધા મધ સાથે શું કર્યું તેની કોઈ માહિતી નથી ! ૧૨ મહિનાથી ઓછી ઉમરના બાળકોને મધના જોખમને કારણે મધ આપવું જોઇએ નહીં કારણ કે તે બોટુલીઝ્મ બેક્ટેરિયાના બીજકણને સમાવી શકે છે જે શિશુના બોટુલીઝ્મ તરફ દોરી જાય છે. આ બીજ ધૂળ અને માટીમાં મળી આવે છે અને મધમાં તેમનો માર્ગ શોધી શકે છે. શિશુની સિસ્ટમ હજુ પણ આ પ્રકારના ચેપ સામે પોતાનો બચાવ કરવા માટે તૈયાર નથી.

યાદ રાખવાનો બીજો મુદ્દો એ છે કે જ્યારે ડાયાબિટીસની વાત આવે છે ત્યારે મધ સફેદ ખાંડથી અલગ નથી. બંને પ્રોડક્ટસ બ્લડ શુગરના સ્તરમાં વધારો કરે છે અને ડાયાબીટીક દર્દીઓ દ્વારા એ જ કાળજી લેવી આવશ્યક છે.

સિદ્ધ અને આયુર્વેદમાં મધના ઉપયોગો

કદાચ ભારતીયો જેટલા કોઈએ પણ ઊંડાણથી મધના લાભો શોધી કાઢ્યા નથી. મધને માનવજાતને પ્રકૃતિની ભેટ ગણવામાં આવી હતી અને દરેક રસોડામાં ખાસ ઘટક તરીકે સુચવવામાં આવ્યું હતુ. તે ૧૨ મહિનાથી વધુની ઉમરના લોકો માટે આહારનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ તરીકે જોવામાં આવ્યો હતો. મધ એક પ્રિડાઈજેસ્ટેડ ખોરાક તરીકે ગણવામાં આવે છે અને મનુષ્ય દ્વારા તેને સરળતાથી પચાવી શકાય તેવું કહેવાય છે. આયુર્વેદ અને સિદ્ધ બંનેમાં મધનો એક ઉપયોગ દવાઓ માટેનું એક વાહન તરીકે છે. જ્યારે મધ સાથે મિશ્રણ કરવામાં આવે છે ત્યારે દવાઓ સરળતાથી અને ઝડપથી શરીર દ્વારા શોષાય છે અને તેઓ બ્લડ સરક્યુલેશન દ્વારા સમગ્ર સિસ્ટમમાં ફેલાય છે. મધને દવાની શક્તિ જાળવવા અને તેની અસરકારકતાને લંબાવાનું પણ કહેવામા આવે છે.

 સિદ્ધ ગ્રંથો (ગરમી તરીકે અનુવાદિત) સંબંધિત સમસ્યાઓ, વધારે પડતું શ્વસન, ઉલ્ટી, ગેસની સમસ્યાઓ અને રક્તની અશુદ્ધિઓ માટે સારવારના ભાગરૂપે  મધનું સૂચન કરે છે. સિદ્ધ ગ્રંથોમાં સાત જુદી જુદી મધની ઓળખ થાય છે, જેમાં મલઇથેન અથવા પહાડી મધ તરીકે ઓળખાતા ગાઢ પર્વતીય જંગલોમથી મેળવેલા મધને સૌથી વધુ ઔષધીય મૂલ્ય હોવાનું માનવમાં આવે છે. મધની આ પ્રકારની ઘણી ઔષધીય વનસ્પતિઓના ગુણો ધરાવે છે તેવું કહેવામા આવે છે જેમાંથી મધમાખીઓ અમૃત ભેગું કરે છે.

મધના પરંપરાગત ઉપચારો અને ઉપયોગો

મધ પાણી

સ્થાનિક ઉપયોગો

ઘસારા ઉપર મધ ચોપડવાથી ઝડપી રૂઝ આવે છે અને ડાઘને ઘટાડે છે.

મધ અને લીંબુના લાભો

દિવસમાં બે વાર, દર ૨૦ મિનિટ માટે, ચહેરા પર મધ અને તાજા લીંબુના રસના સમાન ભાગોને લગાવો. આ, ચહેરા પરના કાળા ડાઘ દૂર કરી શકે છે.

આદું મધ પીણું

ઉકાળો -૧

હાર્ટ કેર

શરદી માટે મધના ઉપચારો

ઓપ્શન-૧ લગભગ ૧૦-૧૨ મરીના દાણા વાટો અને તેમને ૨ ચમચી મધમાં આખી રાત (૮-૧૨ કલાક) પલાળો. સવારે મરીના દાણાને લો અને તેમને સારી રીતે ખાવાની ખાત્રી કરો.તમે મધમાં થોડી હળદર ઉમેરી શકો છો.

ઓપ્શન- ૨ લીમડાના પાંદડાની પેસ્ટ કરો અને તે પેસ્ટને માર્બલ-સાઇઝ બોલમાં રોલ કરો. બોલને મધમાં નાખી દો અને દરરોજ સવારે ખાલી પેટે ગળી જાઓ. આગામી ૬૦ મિનિટ માટે કાઇંપણ ન ખાવું જેથી લીમડો સિસ્ટમમાં પસાર થઈ શકે. આ, અન્ય પ્રકારની ઍલર્જી જેમકે ચામડી અથવા ખોરાકની ઍલર્જીમાં પણ મદદ કરે છે. લીમડાના ઘણા ઔષધીય ગુણો છે અને આ રીત ખૂબ ફાયદાકારક છે. જો તમને રેગ્યુલર લીમડાના પાંદડા ખૂબ કડવા લાગે છે, તો લીમડાના કુણા પાંદડા પણ વાપરી શકાય છે.

તરબૂચ-આદું- મિંટ-કુલર

અહીં મધ અને તરબૂચ સાથે “ કુલ” રેસીપી છે જે ઉનાળાના મહિનાઓ દરમિયાન એક મોટો આશીર્વાદ હોય શકે છે. ઇંગ્રિડિયંટ્સ

• તરબૂચનો એક ક્વાર્ટર ભાગ
• ૧ ઇંચ આદુનો ટુકડો
• ૧/૪ કપ તાજા ફુદીનાના પાન
•  સ્વાદ અનુસાર મીઠુ
• સ્વાદ અનુસાર કાળા મરીનો પાઉડર
• ૩ ટેબલસ્પુન મધ

ભારતમાં ડિલિવરી માટે, અહીં ફૂડ આઇટમ્સ અને બોડીકેર પ્રોડક્ટસની સુચિ છે. યુએસમાં ડિલિવરી માટે, અહીં બોડીકેર પ્રોડક્ટસની સુચિ છે.